बिदेशी व्यक्तिले राहदानी हराएको खण्डमा निम्न प्रक्रिया पुरा गर्नु पर्दछ ।
①नजिकैको प्रहरी कार्यालय गई हराएको वा भेटिएको आबेदन दिई हराएको वा भेटिएको आबेदन स्वीकृत पत्र वा चोरी भएको आबेदन स्वीकृत पत्र लिने ।
②जापान स्थित आफ्नो देशको राजदुतावासमा खबर गर्ने र पुन जारि गरेको नयाँ राहदानी（अस्थायी राहदानी वा यात्रा प्रमाणपत्र आदि）लिने ।
अवस्था फरक फरक हुन सक्ने हुनाले तलका १ देखि ३ नम्बरका बुदाँहरु हेर्नुहोस् ।
①आवेदक पहिलो पटक जापान आउन लागेको हो भने राहदानी र ＥＤ कार्ड (बिदेशी नागरिक जापान प्रवेश रेकर्ड) आदि आगमन कक्षमा रहेका अध्यागमन अधिकारीलाई देखाउनु पर्दछ । आगमनको शर्तहरु पुरा गरेको भन्ने प्रमाणित भएमा आगमन अनुमतिको स्टिकर पासपोर्टमा टासिन्छ । आगमन पश्चात मध्यम तथा लामो समय बस्ने व्यक्तिहरुलाई रेसिडेन्ट कार्ड दिइन्छ । सिन्चितोसे एयरपोर्ट, नारिता एयरपोर्ट, हानेदा एयरपोर्ट, च्युबू एयरपोर्ट, कान्साई एयरपोर्ट, हिरोसिमा एयरपोर्ट, फुकुओका एयरपोर्टबाट जापान प्रवेश गर्ने बेला रेसिडेन्ट कार्ड दिइन्छ । यस बाहेकका जापान प्रवेश गर्ने नाकाबाट प्रवेश गरेको खण्डमा पासपोर्टमा रेसिडेन्ट कार्ड पछि प्रदान गरिने भनी लेखिन्छ । त्यस पछि आफु बस्ने नगरपालिका वा गाउँपालिकाको कार्यालयमा गई बसोबास स्थान दर्ता गरे पश्चात हुलाक मार्फत रजिस्टर चिट्ठीमा रेसिडेन्ट कार्ड पठाइन्छ ।
②「पुन जापान प्रवेशको अनुमति」 प्राप्त गरेको खण्डमा नयाँ भिषाको आवश्यक हुदैन । आउने बेलामा पुनः जापान प्रवेशको स्टिकर टासिएको पासपोर्ट र पुन प्रवेशको इडी कार्ड अध्यागमन अधिकारीलाई देखाउनु पर्दछ ।
③「पुन जापान प्रवेशको बिशेष अनुमति」 लिएर जापानबाट प्रस्थान गर्ने भएमा प्रस्थान गरेको १ बर्ष भित्रमा (स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्टका लागि २ बर्ष) पुन प्रवेश गर्ने भएमा नयाँ भिषाको जरुरि हुँदैन । बैध पासपोर्ट मात्र देखाए पुग्छ । (प्रस्थान गरेको १ बर्ष भित्र रेसिडेन्ट कार्डको समय सीमा रहेको खण्डमा सो समय सीमासम्म) पुन प्रवेश इडी कार्डमा पुन जापान प्रवेशको बिशेष अनुमति अनुसार प्रस्थानको इच्छा व्यक्त गर्ने स्थान हुन्छ । पुन प्रवेश गर्ने भएमा रेसिडेन्ट कार्ड देखाउनको लागि माग गर्न सक्छन ।
आगमनका शर्तहरुका बारेमा अध्यागमन ब्युरोको होमपेज हेर्नुहोस् ।
बिदेशीहरु ले जापानमा बस्ने अबधिमा निश्चित क्रियाकलापहरु गर्न पाउने कुरा अध्यागमन कानुनमा उल्लेख गरिएको छ । बिदेशीहरु ले गर्न मिल्ने त्यस्ता क्रियाकलापहरुलाई बुँदागतरुपमा बिभाजन गरिएको छ ।
अध्यागमन तथा शरणार्थी सम्बन्धि कानुनको दफा १९ को उपदफा ३ मा उल्लेखित व्यहोराका अलावा सामान्यतया छोटो समयको बसाईको बसोबास योग्यता भएका व्यक्तिहरुले काम गर्ने, जीविकोपार्जन गर्ने जस्ता पैसा कमाउने गतिबिधि गर्न निषेध गरिएको छ । छोटो समयको बसाईको बसोबास योग्यता भएका व्यक्तिहरुले गर्न सक्ने गतिविधिहरु भनेको पर्यटन, मनोरंजन, खेलकुद, आफन्त वा निकटतम व्यक्ति संगको भेटघाट, भ्रमण, कक्षा लिने वा बैठकहरुमा सहभागी हुने, ब्यबसायिक सूचना आदान प्रदान जस्ता कार्य गर्न सक्दछन ।
बिशेष परिस्थिति बाहेक अन्य कारणमा छोटो समयको बसाईको बसोबास योग्यता भएका व्यक्तिहरुलाई जापान बस्ने अबधि थप गर्न सकिदैन । बिस्तृत जानकारीको लागि अध्यागमन बिभागको होमपेज मा हेर्नुहोस् ।
काम गर्ने कम्पनीले आबेदन गर्ने बसोबास योग्यता अनुसार फरक हुन्छ
① 「प्रोफेसर」को बसोबास योग्यता बिश्वविद्यालय र यस संग सम्बधित संस्थान वा उच्च माध्यामिक बिद्यालयमा अनुसन्धान, अनुसन्धानको लागि प्रशिक्षण वा अध्यापन गर्ने क्रियाकलाप
② 「शिक्षक」को बसोबास योग्यता निम्न माध्यमिक, माध्यमिक, उच्च माध्यामिक, बिशेष सहायता बिद्यालय, ब्यबसायिक बिद्यालय, बिबिध बिद्यालय वा त्यस संग सम्बन्धित भौतिक सामग्री, संगठन निर्माणमा सरिक भई उक्त शिक्षण संस्थामा भाषा प्रशिक्षकको रुपमा वा अन्य शैक्षिक संस्थानमा शिक्षकको रुपमा काम गर्ने क्रियाकलाप
③ 「इन्जिनियर」को बसोबास योग्यता कम्पनी आदिले संचालन गर्ने भाषा विद्यालयको प्रशिक्षक वा कम्पनी आदिमा कम्पनीको शिक्षाको एक भागको रुपमा काम गर्ने भाषा प्रशिक्षणको शिक्षकको रुपमा काम गरे भएमा
प्रत्येक बसोबास योग्यताको आबेदन प्रकियाको बारेमा, अध्यागमन विभागको होमपेजमा हेर्नुहोस् ।
「स्किल्ड लेबर」 को बसोबास योग्यता 「जापानमा रहेको सार्वजनिक तथा निजि संस्था संग गरिएको सम्झौताको आधारमा बिशेष औधोगिक क्षेत्रमा आवश्यक पर्ने दक्षता, कुशलताको प्रयोगले कामलाई अझै प्रभावकारी पार्ने गतिबिधि」 भनी ब्याख्या गरिएको छ । बिशेष औधोगिक क्षेत्र भन्नाले विदेशसंग सम्बन्ध राख्ने औधोगिक क्षेत्र तथा जापान भित्र दक्ष कामदार नभएको ब्यबसायिक क्षेत्र पनि पर्दछ ।
बिस्तृत जानकारीको लागि अध्यागमन विभागको होमपेजमा हेर्नुहोस् ।
＜वार्किंग होलिडे प्रणालीको परिचय＞
दुई देशीय सम्झौता अनुसार युवा युवतीहरुको अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरक्रिया अझ प्रगाढ बनाउनको लागि एक निश्चित अबधिमा मुख्य उदेश्य पर्यटन हुने गरि जापान बस्दै भ्रमणको खर्चको केहि भाग काम गरि कमाउन पाउने अपबाद जनक प्रणाली हो । शर्तहरु र प्रक्रियाको बारेमा विदेश मन्त्रालयको होमपेज हेर्नुहोस् ।
अन्तराष्ट्रिय बिद्यार्थीले पढाई सकिने बेला सम्ममा काम निश्चित गर्न नसकेमा आफ्नो बसोबास योग्यता 「निश्चित क्रियाकलापको बसोबास योग्यता」 मा परिवर्तन गरि काम खोज्ने कार्य अघि बढाउन मिल्दछ । शैक्षिक संस्थानले काम खोज्न सहयोग गर्ने शर्तमा पढाई सकेपछि अधिकतम १ वर्ष निश्चित क्रियाकलापको बसोबास योग्यतामा बसी काम खोज्न सकिन्छ । बिस्तृत जानकारीको लागि कानुन मन्त्रालयको होमपेज हेर्नुहोस् ।
जापानको बिश्वबिद्यालय, ब्याबसायिक उच्च बिद्यालय, उच्च माध्यामिक बिद्यालय, (माध्यमिक विद्यालयको अन्तिम सेमेस्टर पनि समाबेश हुने । त्यस्तै बिशेष सहायता विद्यालयको उच्च माध्यमिक बिद्यालय ) , माध्यमिक बिद्यालय (माध्यमिक विद्यालयको पहिलो सेमेस्टर पनि समाबेश हुने । त्यस्तै बिशेष सहायता विद्यालयको उच्च माध्यमिक बिद्यालय ), निम्न माध्यमिक बिद्यालय (वा, बिशेष सहायता विद्यालयको निम्न माध्यमिक बिद्यालय), ब्यबसायिक बिद्यालय वा बिबिध बिद्यालय वा भौतिक उपकरण, संगठनसंग सम्बन्धित संस्थानहरु
बिदेशी प्राबिधिक इन्टर्न प्रशिक्षार्थी प्रणालीमा जापानको प्रबिधि आदि विकासशील देशहरु मा हस्तान्तरण गरि अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग तथा योगदान गर्नको लागि बिदेशी युवा जनशक्तिलाई जापानको कम्पनी तथा सार्वजनिक संस्थानहरुमा बोलाई जापानको प्रबिधि क्षमता सिकाएर आफ्नो देशमा योगदान दिन सक्ने जनशक्ति तयार पारिन्छ ।
बिस्तृत जानकारीका लागि अध्यागमन विभाग वा जापान इन्टर्नेशनल ट्रेनिङ कोअपरेशन अर्गनाइजेसन को होमपेजमा हेर्नुहोस् ।
बिबाहको प्रक्रिया: विदेशको रिति अनुसार बिबाहको प्रक्रिया अघि बढाउनु पर्दछ । त्यसपछि जापान बोलाउनका लागि २ वटा उपायहरु छन ।
＜बोलाउने प्रक्रिया＞
① 「भिषाको लागि अग्रिम आबेदन」 बिदेशी आवेदकले विदेशमा रहेको जापानी दुताबासमा 「जापानी नागरिकको पति वा पत्नी आदि」को भिषाको लागि निबेदन दिने तरिका ।
② 「बसोबास योग्यता अनुमति पत्र」 जापानी नागरिकले जापानमा आई सके पछि अध्यागमन बिभागमा गई 「बसोबास योग्यता अनुमति पत्र」 लागि आबेदन दिई उक्त अनुमति पत्र प्राप्त भएमा आफ्नो पति वा पत्नीलाई पठाई, उक्त देशमा भएको जापानी दुताबासमा भिषाको लागि आबेदन दिन लगाउने तरिका ।
बोलाउन चाहने विद्यार्थीले नजिकैको अध्यागमन विभागमा गई「आश्रित」 बसोबास योग्यताको अनुमति पत्रकोलागि आबेदन दिनु पर्दछ ।
「आश्रित」 बसोबास योग्यताको अनुमति पत्रको आबेदनको बारेमा अध्यागमन विभागमा सम्पर्क गर्नुहोस् ।
「आश्रित」 बसोबास योग्यता भएका व्यक्तिले अध्यागमन विभागबाट 「बसोबास योग्यता बाहेकको क्रियाकलापको लागि अनुमति」 प्राप्त गरेमा पार्ट टाईम जब गर्न मिल्छ । (काम गर्ने समय र कामको प्रकृतिको बारेमा नियमहरु छन् ।)
हाल 「जापानी नागरिकको पति पत्नी आदि」 को बसोबास योग्यता मा जापानमा रहनु भएको व्यक्तिको बच्चा जो हालको पतिको बच्चा होइन, लाई जापान बोलाउन परेमा झट्केलो बच्चाको रुपमा 「दीर्घकालीन बसोबास」 का लागि अनुमति दिन सक्छ ।
बिस्तृत जानकारीका लागि अध्यागमन विभाग को होमपेजमा हेर्नुहोस् ।
समान बसोबास योग्यतामा पुन जापानमा काम गर्न चाहने भएमा, बसोबास अनुमति थपका लागि प्रक्रिया अगाडी बढाउन सकिन्छ । अहिलेको बसोबास योग्यताको मिति सकिनु ३ महिना अघिबाट बसोबास अनुमतिका लागि आबेदन दिन सकिन्छ ।
अध्यागमन विभागको 「बसोबास योग्यताको परिवर्तन, नबिकरण अनुमतिको निर्देशिका」 हेर्नुहोस् ।
आमा बुबा दुवै बिदेशी भएमा उक्त बच्चा पनि बिदेशी नै हुने भएकोले 「बसोबास योग्यता」 लिन आवश्यक छ। 「बसोबास योग्यता」 को लागि आबेदन बच्चा जन्मिएको ३० दिन भित्र अध्यागमन बिभागमा दिनु पर्दछ । जन्मिएको ६० दिन भित्र जापानबाट बाहिर जाने भएमा（पुन प्रवेशको अनुमति लिएर जापान बाहिर जाने बाहेक）आबेदन दिन पर्दैन । आमा बुवा बैध बसोबास योग्यता अनुसार बसेको नभएमा वा स्वदेश फिर्ता गराउने प्रक्रियामा रहेको अबस्थामा बसोबास योग्यताको अनुमति पाइदैन ।
＜जन्म दर्ता＞
१४ दिन भित्रमा आफु बस्ने नगर वा गाउँ पालिकामा जन्म दर्ता गराउन पर्दछ । जन्म दर्ता गराए पछि त्यस स्थानमा 「जन्मका कारणले निवासी」 भएको मानी बसोबास दर्ता पुस्तिकामा दर्ता गरिन्छ । （३० दिन भित्र बसोबास योग्यताको लागि आबेदन नदिएमा बसोबास दर्ता पुस्तिकाको नाम खारेज हुन्छ ।）
＜बसोबास योग्यता प्राप्ति＞
जन्म अनुसार बसोबास योग्यता प्राप्त गर्नको लागि चाहिने कागजात हरु निम्न हुन् ।
・जन्मिएको व्यहोरा प्रमाणित हुने कागजात （जन्म प्रमाणपत्र, आमा बच्चा पुस्तिका आदि）
・जापानमा गरिरहेको गतिविधिको कागजात
・पासपोर्ट （पासपोर्ट पेश गर्न नसकेमा त्यसको लिखित कारण）
＜रेसिडेन्ट कार्ड＞
बसोबास योग्यता प्राप्त गरि मध्यम तथा दीर्घकालीन निवासी भएमा ｢रेसिडेन्ट कार्ड｣ दिइन्छ ।
कानुन मन्त्रालयको होमपेज मा लेखिएको 「पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको अनुमति सम्बन्धि निर्देशिका」 हेर्नुहोस् ।
＜शर्त＞
①राम्रो ब्यबहार भएको, दैनिक जनजीवनमा सामान्य नागरिक सरह कुनै खराबी बिना जीबनयापन गरिरहेको ।
②स्वतन्त्र रुपले जीविकोपार्जन गर्न सक्ने सम्पति वा दक्षता भएको । दैनिक जीवनमा सार्वजनिक रुपमा बोझ नठानिएको व्यक्ति, त्यस व्यक्तिको सम्पति वा दक्षता हेर्दा भविष्यमा राम्ररी जीविकोपार्जन गर्न सक्छ भन्ने ठानिएको व्यक्ति ।
③उक्त व्यक्ति पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट भएमा जापानको हितमा हुने भएमा ।
अध्यागमन विभागमा पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको अनुमति सम्बन्धि निर्देशिका 「देशलाई योगदान दिन सक्ने ठानिएका व्यक्तिलाई पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको अनुमति सम्बन्धि निर्देशिका」 का अलावा 「देशलाई योगदान दिई पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको अनुमति दिने नदिने बारे उदाहरण」 प्रकाशित गरिएको छ ।
बिदेशीहरुलाई जापानमा निर्दिष्ट क्रियाकलाप गर्न पाउने गरि बसोबास योग्यताको नियम लागु गरिएको छ । उक्त उल्लेखित क्रियाकलाप बाहेक अन्य आम्दानी प्राप्त गर्ने वा भत्ता पाउने गरि गरिएका क्रियाकलापहरु गर्न बन्देज गरिएको छ । तर मूल क्रियाकलापलाई कुनै बाधा नपर्ने गरि आम्दानी प्राप्त गर्ने वा भत्ता पाउने जस्ता क्रियाकलाप गर्न चाहेमा अनुमति दिइने प्रणाली छ । तर जापानी नागरिकको पति वा पत्नी आदि, दीर्घकालीन निवासी, पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको पति वा पत्नी आदि, पर्मानेन्ट रेसिडेन्टका सम्बन्धमा गर्न पाउने क्रियाकलापहरुमा कुनै बन्देज नभएकोले 「बसोबास योग्यता बाहेकको क्रियाकलापका लागि अनुमति」 आवश्यक छैन ।
मध्यम तथा दीर्घकालीन निवासीहरुले केहि समयको लागि जापान छोडी पुन जापान आई हालकै बसोबास योग्यता अनुसार क्रियाकलाप गर्ने भएमा जापान छोड्ने समय अनुसार तल उल्लेखित २ किसिमका तरिकाहरु हुन्छन ।
जापानबाट बाहिरिने अबधि १ बर्ष भित्र भएमा :
बैध पासपोर्ट र रेसिडेन्ट कार्ड (स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको हकमा स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट प्रमाण पत्र) भएका बिदेशी नागरिकले जापानबाट बाहिरिएको १ बर्ष भित्र (＊बसोबास अबधि १ बर्ष भन्दा कम भएमा उक्त मितिसम्म, स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्टको लागि २ बर्ष भित्र) पुन हालकै बसोबास योग्यता अनुसार जापानमा बसी सोहि क्रियाकलाप गर्ने भएमा पुन जापान प्रवेशको अनुमति लिन आवश्यक छैन ।
यस प्रणाली अनुसार जापान बाट बाहिरिने व्यक्तिले बिदेशमा समय थप गर्न नमिल्ने भएकोले जापानबाट बाहिरिएको १ वर्ष भित्र（＊） पुन जापान प्रवेश नगरेमा बसोबास योग्यता खारेज हुन्छ ।
जापानबाट बाहिरिने अबधि १ बर्ष (स्पेशल पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट हकमा २ बर्ष) भन्दा बढि हुने भएमा :
जापानबाट बाहिरिनु अघि नजिकैको अध्यागमन विभागबाट 「पुन जापान प्रवेशको लागि अनुमति」 लिन सकिन्छ ।
समय सिमा: पुन जापान प्रवेशको लागि अनुमतिको समय सिमा बढीमा ५ बर्ष (स्पेशल पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट हकमा ६ बर्ष) हुन्छ ।
「इन्जिनियर」 लगायतको काम गर्ने बसोबास योग्यता भएको व्यक्तिले काम परिवर्तन गर्ने भएमा १४ दिन भित्र अध्यागमन विभागमा आबेदन दिनु जरुरि हुन्छ । त्यस्तै काम गर्ने कम्पनीले पनि १४ दिन भित्रमा आबेदन दिनु पर्दछ । परिबर्तित काम हालसम्म भएको बसोबास योग्यता संग मेल खान्छ कि खादैन भनी निश्चित गरि पछिल्लो पटक नबिकरण गर्ने बेलामा झन्झटमुक्त तरिकाले प्रक्रिया अघि बढाउनको लागि 「कार्य योग्यता प्रमाण पत्र 就労資格証明書」 का लागि आबेदन दिन सकिन्छ । यो प्रमाण पत्र भएमा नयाँ काम दिने कम्पनीले काम परिवर्तन गर्नु अघिको बसोबास योग्यता र काम परिवर्तन भए पछिको कामको प्रकृति मिल्ने नमिल्ने भन्ने बारेमा पहिले नै निश्चित गर्न सक्दछन । यो प्रमाणपत्र आबेदकको ईच्छा अनुसार प्रकाशित हुने भएकोले बाध्यकारी भने हुदैन ।
गैर कानुनी तबरले बसेका व्यक्तिलाई थुनामा नराखी सरल प्रक्रियाले जापान छोडाउने प्रणाली हो । अध्यागमन विभागको होमपेज हेर्नुहोस् ।
हाल भएको बसोबास योग्यता खारेज गर्ने भएमा अध्यागमन तथा शरणार्थी सम्बन्धि कानुन को दफा २२ कोउपदफा ४ बमोजिम गरिएको हुन्छ । शरणार्थीको मान्यता प्राप्त गरेको व्यक्तिका लागि लागु हुने छैन ।
बिस्तृत जानकारीका लागि अध्यागमन विभागको होमपेज हेर्नुहोस् ।
「छोटो बसाई」 बसोबास योग्यतामा जापान आएको भएमा नबिकरण गरेर ३ महिना भन्दा बढि जापानमा बस्ने भएपनि रेसिडेन्ट कार्ड पाइदैन । मध्यम तथा दीर्घकालीन समयका लागि जापानमा बस्ने व्यक्तिलाई मात्र रेसिडेन्ट कार्ड दिइन्छ । निम्न व्यहोरा मिल्ने विदेशीलाई रेसिडेन्ट कार्ड दिइदैन ।
① 「३ महिना」 भन्दा तल बसोबास अबधि रहेको व्यक्ति
② छोटो बसाईको लागि बसोबास योग्यता निश्चित भएको व्यक्ति
③ कुटनीतिक वा सरकारी बसोबास योग्यता निश्चित भएको व्यक्ति
④ ① बाट ③ को बुदाँमा पर्छ भनी कानुन मन्त्रालयले किटान गरिएको व्यक्ति
⑤ स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट (स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट प्रमाण पत्र प्रदान गरिन्छ । )
⑥ बसोबास योग्यता नभएको व्यक्ति
हाल बसिरहेको नगर वा गाउँ पालिकामा गई पहिलेनै 「बसाई सराईको लागि निबेदन」 दिनु पर्दछ । त्यसपछि नयाँ ठाउँमा गई १४ दिन भित्रमा 「बसाई सरि आएको सम्बन्धि निबेदन」 दिनु पर्दछ । त्यस अबस्थामा रेसिडेन्ट कार्ड, स्पेसल पर्मानेन्ट रेसिडेन्ट प्रमाण पत्रमध्ये कुनै र 「बसाई सराईको लागि निबेदन」 पेश गर्नु पर्दछ । अहिले बसेकै शहर भित्र सर्दा पनि नयाँ ठाउँमा गएको १४ दिन भित्रमा 「बसाई सरि आएको सम्बन्धि निबेदन」 सम्बन्धित नगर वा गाउँ पालिकालाई दिनु पर्दछ ।
त्यस्तै, बिदेशमा बसाई सर्ने भएमा पनि 「बसाई सराईको लागि निबेदन」 दिनु पर्दछ । यस्तो अबस्थामा 「बसाई सरेको प्रमाण पत्र」 दिइदैन । पुन जापान प्रवेश गरि बसोबास गरेमा पहिले भनीए जस्तै १४ दिन भित्रमा पासपोर्ट र रेसिडेन्ट कार्ड लिई बसाई सरि आएको प्रक्रिया पुरा गर्नु पर्दछ ।आवश्यक निबेदन नदिएको खण्डमा सजायको भागिदार हुनुको साथै बसोबास योग्यता खारेज हुन सक्ने सम्भावना हुन्छ ।